McKinsey & Company’nin araştırmasına göre Türkiye’de kadın iş gücüne katılım oranı %33 seviyesinde bulunuyor. Cinsiyet eşitliğinde ise 144 ülke arasında sonlarda, 130. sıradayız.
Türkiye’de gelişmişliğin bir göstergesi olarak kadının toplumsal hayattaki yeri ve önemi sürekli gündeme getirilir. Erkeklerle anayasal anlamda eşit haklara sahip olmalarına rağmen kadınlar, neredeyse nüfusun yarısını (%49,8) oluşturmalarına karşın toplumsal hayata katılımda ciddi sorunlarla karşılaşıyor. Ekonominin ve üretimin bir parçası olarak kadının iş hayatındaki yeri dikkat çekici verileri içeriyor.
10 yıldır Kuzey Amerika, Avrupa, Latin Amerika ve Asya ‘da ‘Women Matter’ araştırmasını yapan McKinsey & Company Türkiye’de ilk defa TÜSİAD işbirliği ile ‘Women Matter Türkiye 2016’ raporu hazırladı. Bu rapor kadınların iş gücüne katılımını ve potansiyelini masaya yatırdı. Türkiye’de 11 farklı sektörden önde gelen 102 yerel ve uluslararası şirkette çalışan 240 bin beyaz yaka çalışanı kapsayan bu araştırma kadınların iş gücüne katılımına ve potansiyeline ışık tutuyor. Araştırmaya göre küresel ekonomide, kadınların iş gücüne katılımının artması ile 2025 yılında 12-28 trilyon dolar seviyelerinde bir büyüme gerçekleşebilir.
Türkiye cinsiyet eşitliği (sağlık hizmetlerine erişim, eğitim hizmetlerine erişim, ekonomik aktiviteye katılım ve fırsat eşitliği ile politikaya katılım) bakımından 144 ülke içerisinde oldukça gerilerde, 130. sırada yer alıyor. Türkiye’de kadınların (15-64 yaş arasında) iş gücüne katılım oranı %33 olarak saptandı, bu oran OECD ülkeleri içinde en düşük seviyedir. Kadınların iş gücüne katılımını %63’e çıkaracak güçlü politikalarla, Türkiye’nin milli geliri (GSYİH) 2025’te %20 artma potansiyeline sahip. Bu ise 200-250 milyar dolar katkı anlamına geliyor.
Kadın Yöneticiler Başarı Getiriyor
Women Matter araştırmasında, kadınların işgücüne katılımı, hem dünya hem de Türkiye ekonomisi için önemli bir büyüme fırsatı olarak belirtiliyor. Şirketlerde kadın temsil oranının artmasının ve kadınların lider pozisyonlara yükselmesinin şirket performans ve kültürünü geliştirdiği vurgulanıyor. Şirketlerin üst yönetim takımlarında kadınlar yer alması şirketlerin finansal performansına olumlu katkı sağlayabiliyor. Kadının yer aldığı yönetimde ortalama özsermaye karlılığı %22 iken, kadının olmadığı yönetimlerde bu karlılık %15 olarak saptanmış.
Türkiye’deki nitelikli insan kaynağının yarısını kadınlar oluşturuyor. 2014-2015 verileri ile Türkiye’de yüksek öğretim mezunları arasında kadınların oranı şöyle; üniversite %49, yüksek lisans %45 ve doktora %46. Raporda, kurum içinde kadın oranının dengeli olmasının şirketlerin müşteri odaklı olmasına katkı sağladığı aktarıldı. Sektörler bazında satın alma kararlarının kadınlar tarafından verilme/ etki etme oranı şöyle sıralanıyor; mobilya ve ev dekorasyonu %94, tatil %92, emlak %91, otomobil %60, tüketici elektroniği %51.
WomenMatter Türkiye 2016 araştırması, kadınların temsil ve liderliği konusunda diğer ülkeler gibi Türkiye’nin de gelişime açık alanlarının olduğunu göstermektedir. Türkiye’nin lider şirketlerinde kadın temsil oranı uluslararası örneklerin biraz altında kalıyor. ABD’de bu oran %53 iken Türkiye’de %41. Ayrıca kadın temsil oranı üst yönetim seviyesine çıktıkça azalıyor. Genel müdürlerin %15’i, üst yönetimin %25’i ve giriş seviyesinin %42’si kadınlardan oluşuyor.
TÜİK Verileri ile Kadının Gücü
Woman Matter raporunun Türkiye’nin önde gelen 102 firmaya dayandığını, dolayısıyla belirtilen birçok verinin Türkiye geneli açısından daha düşük oranlarda olduğuna dikkat çekiliyor. TÜİK’in ‘İstatistiklerle Kadın 2015’ çalışmasına göre ülke nüfusunun %49,8’i yani 39 milyon 220 bin 862’si kadınlardan oluşuyor. Buna göre kadınlar arasında okuma yazma bilmeyenlerin oranı erkeklerden 5 kat fazla %9,2 olarak saptandı. TÜİK verilerine göre, kadınların istihdama katılım oranı %26,7 olup, bu oran erkeklerinkinin yarısına tekabül ediyor. Bunun yanı sıra, eğitimli kadınların işgücüne katılma oranı %30,3 oranı ile daha yüksektir.
Araştırmalar ayrıca kadınların tüm eğitim düzeylerinde, erkeklerden daha düşük ücret aldığını gözler önüne seriyor. Yükseköğrenim mezunu kadınların benzer iş ve pozisyonlarda erkeklerden ortalama %1,3 oranında daha düşük ücret alıyor. Lise altı eğitim durumunda bu oran %1,8’e yükseliyor. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı verilerine göre de her 10 kadından 4’ü eşinden veya birlikte yaşadığı kişiden fiziksel şiddet görüyor.