Trützschler Switzerland AG ve EREMA’dan geri dönüştürülmüş PET’den (R-PET) BCF İplik Üretimi İçin Yeni Bir Teknoloji
Yazan: Dr. Lassad Nasri / Teknoloji ve Ürün Yönetimi Kıdemli Müdürü / Trützschler Switzerland AG
Hepimiz plastik şişeleri neredeyse her gün kullanıyoruz. Özellikle gelişmekte olan ve gelişmiş olan ülkelerde şişelenmiş su içermeyen bir hayat düşünülemez. Geçen yüzyıllarda cam şişelerin ana malzemesi iken, üreticiler ve tüketiciler 1980’lerdin sonlarından itibaren PET’i (polietilenteraftalat) daha çok tercih etti. Bu ‘polyester’ şişeler, hafif ve neredeyse kırılmaz olmak gibi farklı avantajlara sahiptir.
Bununla birlikte, bu başarı her yıl atılmış milyarlarca şişe ile baş etmenin yeni zorluğunu doğuruyor. Şişe boşaldığında sık sık atarız, bazılarımız ise ikinci bir yaşam sürdürmesi için tutarız. Dünyanın birçok bölgesinde geri dönüşüm bir seçenektir. Örneğin Asya’da boş bir şişenin geri dönüştürülme olasılığı %75’in üzerindedir. Bununla birlikte, ne yazık ki, geri dönüşüm oranları %15 aşmayan bölgeler de bulunuyor.
Özellikle Çin’deki girişimcilerin PET şişeleri değerli bir hammadde olarak fark etmesiyle, Asya’da geri dönüşüm yaygın hale geldi. Geri dönüştürülmüş polyester çapaklarının/ çerezlerinin (flake) kullanımı çok sayıda avantaj sunar; ekonomik açıdan (kullanılmamış pullara göre çapaklar daha ucuzdur), sürdürülebilirlik/iyi imaj açılarından (yeşil etiket) değinilecekler arasındadır.
PET şişelerin geri dönüşümü
Kullanılmış bir şişeyi kullanılabilir hammaddeye dönüştürmek için uzun ve karmaşık bir proses zincirine ihtiyaç vardır. Her şey şişelerin toplanması ve balya haline getirilmesi ile başlar. Daha sonra bayla açılır, ayıklanır ve öğütülür.
Elde edilen çapaklar (flake) sıcak ve soğuk olarak yıkanır ve kapak ile contalardan (kapağı bağlayan lastik şerit) gelen poliolefinden ayrılır. Kurumadan ve metal ayırmadan sonra, çapaklar pratik olarak silolara veya büyük çuvallara doldurulmaya hazırdır. Yeni bir döngü başlıyor.
Geri dönüştürülmüş polyester için temel işlemlerden biri; kesikli elyaf ipliği, tekstil dolguları veya nonwoven malzemelerin üretimi için kesikli elyaf eğirmesidir. Bu uygulamalar yapağı ile iyi oluşturulmuştur ve önemli örnekleri ortaya çıkarmıştır.
Ayrıca, plastik şişelerin toplama ve geri dönüşüm oranı birçok faktörden dolayı dünya çapında büyümektedir. Bu nedenle, geri dönüştürülmüş PET’in, halı uygulaması örneğindeki gibi, yeni nihai kullanımlarını keşfetme zamanı geldi.
PET ve R-PET’den BCF iplik eğirmek
PET elyafları halı uygulamalarında sayısız avantajlar sunmaktadır. Özellikle, kimyasal olarak işlenmiş PA BCF’den daha yüksek yüksek leke direncinden bahsedilmelidir. Üstelik PP için geçerli olmayan boyanmamış bir biçimde PET eğrilebiliyor. Boyanmamış iplik; bükülebilir, termo fiksajlanabilir, boyanabilir ve taftinglenebilir veya bitmiş halıya baskı yapılabilir.
Kesikli elyaf üretimi ile karşılaştırıldığında, kesintisiz filamentlerin üretim için R-PET kullanılması çok daha zorludur. Filament eğirmede, ipliğin kalitesi hammaddenin homojenliği ile belirlenir. Geri dönüştürülmüş çapaklar bir istikrarsızlık faktörüdür, kalitedeki ufak sapmalar filament kopmalarına ve kırılmış filamentlerin sayısının artmasına neden olabilir. Ayrıca, çapak kalitesindeki uyuşmazlıklar, ipliğin renk alımını etkileyebilir, böylce bitmiş halının çizgileri görülebilir.
EREMA-Trützschler sistemi
Trützschler ve EREMA’nın işbirliğine başlamasının nedeni bu zorluktur. EREMA Engineering Recyling Maschinen und Anlagen Ges. m.b.H. plastik geri dönüşüm sistemleri ve teknolojileri alanında lider bir çözüm tedarikçisidir. Her iki şirket de, polyester ipliklerini halı uygulamaları için BCF’ye (Hacimli Devamlı Filament) dönüştürmek için polyester çapakların ön işleme ve eğirme için tek aşamalı bir sistem geliştirmek adına güçlerini birleştirdi.
Yeni sistem EREMA’nın VACUREMA® teknolojisi ile Trützschler Switzerland’ın symTTex BCF makinesini direkt olarak bağlıyor. EREMA parçası, vakumlu bir reaktörü, doğrudan bağlanmış bir tek vidalı ekstrüzyon makinesi ve yüksek performanslı filtreyi kapsıyor. Yıkanmış R-PET çapakları kurutulur ve reaktörde kirlilikten kurtulur, ekstrüzyon presinde eritilir ve daha sonra değişken inceliği olan geniş bir filtre alanına zorla verilir. Daha sonra, yüksek kaliteli eriyik Trützschler eğirme sistemine aktarılır.
Tanınmış ve kurulu bulunan eğirme paketleri, çift kovanlı godeleri, HPc tekstüre sistemi ve tamamen tahrikli sarıcıyı filamentleri oluşturur ve onları bobinlere sarar. Polonya’da hali hazırda bir endüstriyel hat başarıyla çalışıyor.
Yüksek kaliteli iplikler için tek bir adımda proses
EREMA’nın patentli sistemi, ne kristalleştirici ne de kurutucu kullanmadan, temiz pulların doğrudan reaktöre verilmesini sağlar. Enerji tasarrufu önemli bir avantajdır, çünkü enerji yoğun kurutma ve kristalleştirme adımlarını atlamıştır.
İpliğin viskozitesini ölçerken, IV değerinin hemen hemen çapakların IV değerine ulaştığını görüyoruz. Bu, kurutma işleminin son derece verimli olduğunu kanıtlıyor, ekstrüzyon işlemi öncesi vakum nemi ve uçucu malzemeyi çok etkili bir şekilde uzaklaştırıyor.
Trützschler’in EREMA ile geri dönüştürülmüş polyester konusunda olan işbirliği, Trützschler’in ürün portföyünde önemli bir ayağı oluşturuyor. PA6, PA6-6, kullanılmamış PET ve PP BCF ipliklerin üretimi için halihazırda kurulmuş olan sistemlere mükemmel bir şekilde katkı sağlıyor. Daha sürdürülebilir nihai ürünler için piyasa talebine doğru bir adım öndedir.