Özellikle son üç yıldır ciddi bir mali krizle boğuşan Türk tekstil ve giyim sektöründe 2022’den bu yana 10 bine yakın firma kapanırken, bu süreçte 27,5 oranında istihdam kaybı yaşandı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinin ardından soruları yanıtlayan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye’nin en büyük sanayi kolları arasında yer alan tekstil ve giyim sektörüne ilişkin açıklamalarda bulundu.
“Tekstil ve giyimde yatırımların komşu ülkeye gittiği” yönündeki eleştirilere yanı veren Bakan Bolat, geçen yıl 310 yatırımcının Mısır’a şirket açtığını, bunun 155’inin Suriyeliler olduğunu, bunların da kendi ülkesiyle bağlantı kurmak için gittiklerini söyledi. Bolat, bu yatırımların toplamının geçen sene 40 milyon dolar olduğunu aktararak, “Hükümet olarak tekstili hiçbir zaman gözden bırakmayız. Biz bir pamuk ülkesiyiz, ihracatı, tekstil ve giyimle öğrendik” dedi.
Türk Eximbank sermayesinin yetersiz olduğu yönündeki iddialara da cevap veren Bolat, bankanın ödenmiş sermayesini 88 milyara yükselttiklerini, 2,5 yılda yaklaşık 7 kat sermaye artırımı sağlandığını belirtti. İhracatçıya bu sene 53 milyar dolar reeskont kredisi verildiğini aktaran Bolat, günlük reeskont kredisini de 4,5 milyar dolara çıkardıklarını ifade etti. 600 bin KOBİ’nin e-ticaret firmalarıyla çalıştığına işaret eden Bolat, e-ihracat miktarının geçen yıl 6,4 milyar dolara çıktığını söyledi. Bolat, esnaf ve KOBİ’leri korumak için e-ithalat konusunda vergi sınırını 150 dolardan 30 dolara düşürdüklerini, bunun yanı sıra saraciye ürünleri ve oyuncaklar ile sağlığa aykırılık nedeniyle ithalat sınırlaması getirdiklerini hatırlattı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır da “Bizim hiçbir sektörü gözden çıkarmamız söz konusu değil. Biz bu sektörleri ülke olarak kolay elde etmedik. Onlarca yılın emeğiyle, gayretiyle bu sektörler bugünlere geldi ve bugün hazır giyimde, tekstilde Türkiye dünyanın en önemli üreticileri arasındadır, hâlen de öyledir. 1 milyona yakın kardeşimiz bu sektörlerde istihdam edilmektedir. Dolayısıyla, bizim bu sektörleri gözden çıkarmamız asla bahis mevzusu değildir” ifadelerini kullandı.
“Marmara ve Ege’de istihdam düşerken Doğu ve Güneydoğu’da artış yaşanıyor”
Bakan Kacır, Marmara ve Ege bölgelerinde sektörde istihdam kaybı yaşanırken Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde verilen teşviklerde Batman, Bingöl, Mardin, Siirt ve Şırnak’ta istihdam artışı yaşandığına dikkat çekti. Hazır giyim, tekstil, deri ve mobilya sektörlerinde başlattıkları her bir çalışan için 2 bin 500 lira istihdam desteğinde kapsamın genişletileceğini söyleyen Kacır, “2026 yılı itibarıyla, bunun ölçeğini daha da genişletmeyi değerlendiriyoruz. Meclisimizdeki bir kanun teklifi Genel Kurulda da onaylandıktan sonra önümüzdeki yıl biz bu teşvikleri sektörlerin büyük ölçekli firmalarını da kapsayacak şekilde yaygınlaştıracağız” dedi.
“100 bin kişi işsiz kalacak”
Sözcü’den Müslüm Evci’nin haberine göre komisyonun CHP’li üyelerinden Denizli Milletvekili Şeref Arpacı ise görüşmelerde tekstil sektöründeki istihdam kaybına dikkat çekerek, 100 bin kişinin daha işsiz kalacağını açıkladı. Kendisi de bir tekstilci olan Arpacı pandemi döneminde fırsatın kaçırıldığını, kamu kaynaklarının doğru kullanılmadığını belirterek, sanayicinin yüksek maliyet ve kur baskısı yüzünden pazar kaybettiğini, finansman ve ara mala erişiminin engellendiğini, istihdamı ve üretimi tamamen kaybetme noktasına geldiğini aktardı.
2022 Aralık ayında tekstil, hazır giyim ve deri sektöründe faaliyet gösteren firma sayısının yaklaşık 71 bin 959 olduğunu hatırlatan Evci, bugün ise bu sayının 62 bin civarında olduğunu söyledi. Evci “Aralık 2022, tam da ‘nas’ politikalarının başladığı, ihracata doyamadığımız, en büyük sıkıntımızın kapasite sorunu olduğu o aylar 2022 Ağustos-Aralık, istihdam 1 milyon 304 bin 927; bugün 944 bin. İşten çıkarılan kişi sayısı 360 bin 757, kayıp yüzde 27,5 sadece üç senede” diye konuştu.
“Biz pazarımızı kaybettik, onlar daha büyük pazarlara ulaştı”
Evci, Bakanlığın sunumunda dile getirilen 2 bin 500 liralık teşvikle 22 bin istihdam artışına yönelik yorumunda ise üç senede sanayideki toplam istihdam kaybının 560 bin olduğuna dikkat çekti. Evci sözlerini şöyle sürdürdü: “O gün dünyanın 6’ncı büyük ihracatçısı, toplam pazarın 3,7’si Türkiye, bugün Avrupa Birliğine ihracatımızda son iki yılda değer kaybı yüzde 6,5; miktar kaybı 3,3. Bakın, Avrupa Birliği pazarındaki Uzak Doğulu rakiplerimiz ihracatını yüzde 4,3 oranında değer değişiminde, miktar değişiminde ise yüzde 13,2’lik artırmış yani Uzak Doğulu rakiplerimiz Avrupa Birliğine yüzde 10,1, yüzde 10 diyelim, artış yakalamışlar. Yani ‘Dünyada talep daraldı, resesyon var, bu düşüşün sebebi dış mihraklar…’ falan değil. Avrupa bizden almadığı malı gitti, başka yerden buldu, aldı. Biz pazarımızı kaybettik, onlar daha büyük pazarlara ulaştı; biz kaybettik, onlar kazandı. Sadece hazır giyim ve konfeksiyon sektöründe 2022 ocak-ekim ihracatımız 17 milyar 873 milyon, 2025 ocak-eylül ihracatı 12 milyar 712 milyon TL’ye geriledi. Üç senede yüzde 30 ihracat kaybı.”
CHP Grubu adına konuşan Prof. Dr. Ümit Özlale ise “Tekstil ve hazır giyim sektörü, mobilya sektörü sadece İstihdam Koruma Programı’yla bir nevi yüzdürülecek sektörler değil. Burada, çok ciddi bir dönüşüme ihtiyaç var” diye konuştu.