Tekstil endüstrisinin en yaygın hammaddesi pamuk, alışılmış beyaz renginin dışında da renklere sahip. Görsel ve bazı işlevsel faydalar sağlayan doğal renkli pamuk üretiminin arttırılması için Türkiye bu yıl 25 dekarlık alanda üretim yapacak.
Son yıllarda pamuk ekim alanlarını ve rekoltesini arttıran Türkiye, pamukta çeşitlenme ile bu süreci ileriye taşıyor. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bakanlık tarafından gerçekleştirilen araştırmalarla renkli pamuğun geliştirildiğini söyledi. Bakan Pakdemirli, ‘sarı gelin’ ve ‘gelincik’ adı verilen, tamamen doğal ve renkli iki tür pamuk üreteceklerini açıkladı. Pakdemirli böylece doğal ve renkli pamuk kullanılarak ve boyamaya ihtiyaç duymadan kumaşların üretilebileceğine dikkati çekti.
Pakdemirli, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünce (TAGEM) geliştirilen renkli pamuğun seri üretimi için bir köklü bir tekstil firmasıyla anlaşıldığını açıkladı. Bu firmayla 2019’da 25 dekarlık bir alanda üretim yapılacağını duyuran Pakdemirli, 2020’den sonra daha geniş bir alanda sözleşmeli üretim yapılacağı bilgisini verdi. Bakan Pakdemirli şunları söyledi; “Sarı gelin ve gelincik adlarıyla 2 doğal renkli pamuk tescil ettirildi. Sarı gelin açık, gelincik ise koyu kahve. Üzerinde boya içermemesi ve tamamen doğal olması tekstilciler için çok enteresan bir sonuç doğuracak. İyi bir netice alacağımızı düşünüyoruz. Doğal olduğu için kanserojen etkisi yok, çevreci, organik ve çocuk giyimi açısından önemli.”
Doğal renkli pamuğun avantajları
Küresel pazarda yaygın olarak kullanılan beyaz pamuğun yanı sıra doğal renkli pamuklarda eski bir tarihe sahiptir. Hindistan, Pakistan, Mısır ve Peru’da M.Ö. 2700 yıllarında doğal renkli pamuk üretimi yapıldığı tespit edilmiş. Pamuğun rengi ve tonları yetiştirildiği yerin iklimine ve toprak özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösteriyor. En yaygın ton sarımsı kahverengidir. Türkiye’de son yıllarda çeşitli üniversiteler bu konularda araştırmalar ve saha uygulamaları gerçekleştirmiş bulunuyor. Bu pamuklar ya doğal olarak renkli tohumdan elde ediliyor ya da üniversite ve enstitülerin ıslah çalışmalarıyla üretiliyor.
Doğal renkli pamuk genel olarak farklı tonlardaki kahverengi ve yeşil pamukları anlatır. Laboratuvar ortamlarında farklı renklerde pamuklar üzerinde çalışmalar da devam etmektedir. Doğal renkli pamuk elyafları daha sonra kumaşın boyanma ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Bu nedenle boyama için kullanılan su, enerji, kimyasal ve bu iş için harcanacak zaman elemine edilmiş oluyor. Boyama işleminin ortadan kaldırılması atığı ve kirliliğin olmasını da önlüyor. Bu boya ve terbiye işleminde maliyetin yarı yarıya azalması anlamına geliyor. Yardımcı kimyasal maddelerin ortadan kalkması aynı zamanda çevre ve insan sağlığı açısından önemlidir.
Doğal renkli pamukla dokunmuş veya örülmüş kumaşların haslık değerlerine yakından bakıldığında, ışık haslığı dışındaki bütün haslıklarda beyaz pamukla aynı değerlerde olduğu görülüyor. Bu pamuğun eğrilmesinde de benzer iyi değerler yakalanmıştır. Yıkama nedeniyle yaşanan renk solmaları doğal renkli pamuklarda daha uzun dayanımlar gösteriyor. Bilinçli tüketiciler açısından, tercih edilen bir ürün olarak doğal renkli pamuklu tekstiller katma değerli kabul ediliyor.
Türkiye doğal renkli pamuk için araştırmalar yapıyor
Çevre dostu elyaf olarak belirtilen renkli pamuk pazarı tüm dünyada büyümeyi sürdürüyor. Bu nedenle hem küresel pazarda hem de ülkemizde tohum ve elyaf üzerinde önemli araştırmalar gerçekleştiriliyor. Ülkemizde renkli pamuk konusunda çeşitli üniversitelerin ve enstitülerin önemli çalışmaları mevcuttur. Örneğin Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü renkli pamuk alanında fiili üretim gerçekleştiriyor. Nazilli DT15 tipi devetüyü rengindeki doğal renkli pamuğun patenti bu enstitü tarafından 2005 yılında alındı. Uster HVI cihazı ile bu pamuklar üzerinde yapılan testlerde çok başarılı eğrilme ve yıkanma sonuçları elde ettiği saptandı.
Türkiye’de renkli pamuk üretimi konusunda çalışılan bir başka nokta ise Kahramanmaraş’tır. Uzun dönem süren bir araştırmanın ardından bu bölgede doğal renkli pamuk üretimi 2000’li yılların başında Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyon Müdürlüğü ve Kahramanmaraş Üniversitesi Ziraat Mühendisliği Bölümü, ıslah çalışmaları sonucunda, 3 ayrı renkte pamuk üretimi ile başladı. Bu konuda çalışmalar yürüten bir başka ise, Çukurova Üniversitesi Ziraat Mühendisliği Bölümü’dür.
Türkiye’deki toplam pamuk üretimi 2017/18 sezonunda 502 bin hektara yükseldi. Bir önceki yıl bu rakam 416 bin hektara gerilemişti. 2016/17 sezonunda 2 milyon 100 bin ton olan kültü pamuk üretimi, 2017/18 sezonunda 2 milyon 570 bin tona yükseldi. 2018/19 sezonu için 525 bin hektarda 2 milyon 200 bin ton olması tahmin ediliyor.