Tek apronlu bir çekim sistemi, gelişmiş elyaf kontrolü sayesinde eğrilmiş ipliğin homojenliğini ve çekilmiş şeritlerin sağlamlığını artırabilir. Prof. Dr. Thomas Gries’in katkılarıyla RWTH Aachen Üniversitesi Institut für Textiltechnik’ten Araştırma Görevlisi Seyit Halaç tarafından kaleme alınan ‘Tek Apronlu Yüksek Çekim Sistemlerinin Avantajları’ başlıklı çalışma, bu çözümün iki aprondan biri yerine sabit bir elyaf kontrol elemanı kullanılarak bakım maliyetlerini ve enerji tasarrufunu da iyileştirdiğini gösteriyor.
“Hava yollu eğirme prosesinde, şeridi istenen iplik numarasına çekmek ve inceltmek için nozul önüne yüksek çekimli çekim sistemleri kurulur. Kontrollü bir elyaf yönlendirmesi elde etmek için, elyaf ana çekim bölgesinde hem teknolojik hem de üretim açısından ekonomik dezavantajları olan çift apronlarla yönlendirilir” diyen Araştırma Görevlisi Seyit Halaç, yeni elyaf yönlendirme elemanlarının yüksek çekim sistemlerinin verimliliğini artırabileceğine işaret ediyor.
Hava yollu eğirme işleminin ilk olarak 1997 yılında Murata Machinery Ltd, Kyoto, Japonya tarafından Murata Vortex Spinner’da sunulduğunu hatırlatan Halaç, iplik üretiminin fitil makinesi ve sarma makinesi olmadan tek bir proseste gerçekleştiğini ifade ediyor. Halaç, bugün bu makineyle 550 m/dak’ya varan çıkış hızlarına ulaşıldığını belirterek şunları belirtiyor: “Hava yollu eğrilen (air spinning) ipliklerin ring iplik benzeri yapısı, iyi otomatize edilebilirliği ve ring eğirmeye kıyasla yaklaşık 20 kat daha yüksek kalkış hızı sayesinde, bu eğirme prosesi yaklaşık %15’lik bir pazar potansiyeli vaat ediyor.”
Halaç, yüksek çekim sistemlerinin işlevleri açısından iplik makinelerinin geleneksel çekim sistemlerinden çok farklı olmadığını, ancak temel farklılıkların silindir çiftlerinin daha yüksek çevresel ve çekim hızı seçeneklerinden kaynaklandığını dile getiriyor Hava yollu eğirme makinelerinde yüksek çekim sistemlerinin iplik üretiminde ekonomik üretim hedeflerine ulaşmak için kullanıldığını kaydeden Halaç, şu anda yaygın olan yaklaşık 550 m/dak çekme hızı için ana çekim bölgesinde çift apron ünitesine sahip 4over4 yüksek çekim sistemlerinin kullanıldığını aktarıyor.
“Yüksek çekim sisteminde elyaf kontrolü, üstün iplik kalitesi elde etmek için oldukça önemli”
Araştırma Görevlisi Seyit Halaç, eğrilen ipliğin homojenliğinin çekim işlemi sırasında şeridin çekim kalitesiyle doğrudan ilişkili olduğunu, ancak aerodinamik zorluklardan dolayı yüksek çekim sisteminin verimliliğinin azaldığını belirterek şu açıklamayı yapıyor: “Şeridin çekilmesi süresince, çıkış silindir çiftlerinde, nip alanında hem eksenel hem de elyaf taşıma yönünün tersi yönde akan sürükleme akışları oluşur (Şekil 4). Çıkış silindir çiftinin yüksek hızı nedeniyle geçici hava akışı olaylarının bir sonucu olarak şerit yayılır. Bu durum her bir elyafın sapmasına sebep olarak kalın ve ince yerler dolayısıyla yüksek iplik düzgünsüz olmasına yol açar. Sonuç olarak, yüksek çekim sisteminde yeterli ve düzenli elyaf kontrolü, yüksek iplik kalitesi elde etmek için oldukça önemlidir.”
“Çift apronun dezavantajları karşısında çözüm, sabit bir elyaf kontrol elemanıdır”
“Şeridi tek tek liflerine ayırarak kontrolsüz elyaf hareketini engellemek için, ana çekim bölgesindeki elyaf kompoziti bir çift apron ünitesi aracılığıyla çıkış silindiri çiftine aktarılır. Apronlar genellikle sentetik, elyaf takviyeli malzemelerden yapılır” diyen Araştırma Görevlisi Seyit Halaç, bu uygulamanın bir dezavantajının, termal aşınmanın neden olduğu yüksek yüzey aşınması nedeniyle apronların kullanım ömrünün kısalması olduğunu belirtiyor. Halaç, bu durumun üretimin durması nedeniyle ek bakım maliyetlerine yol açtığını, ayrıca sapma noktalarındaki kir partikülleri ve toz gibi kirliliklerin yanı sıra sürtünme kilitli apron tahrikinin sarsıntılı çalışmaya (yapışma-kayma etkisi) yol açabileceğini ve bunun da elyaf çekimini bozduğunu ifade ediyor.
Halaç, çift apron çekim sisteminin söz konusu dezavantajlarının, çift apron ünitesinin sabit bir fiber kontrol ünitesi ile ikame edilmesiyle telafi edilebileceğini şu sözlerle açıklıyor: “Ulusal ve uluslararası açıklama ve patent dokümanlarında, çekim sistemlerinin ana çekim bölgesindeki dengesiz hava akışı olaylarından şerit düzgünsüzlüğünün nedeni olarak bahsediliyor. Söz konusu açıklama ve patentlerde, ana çekim bölgesinde liflerin elyaf yapısından ayrılması, alt veya üst apronun sabit bir elyaf kontrol elemanı ile değiştirilmesiyle çözülebiliyor.”
“Tek apronlu çekim sistemi enerji tasarrufu da sağlıyor”
Araştırma Görevlisi Seyit Halaç, eğirme hazırlık makineleri (örneğin fitil makineleri) ve eğirme makineleri (örneğin ring iplik makineleri) için elde edilen sonuçlara göre, tek apronlu çekim sisteminin çekilen şeridin hem homojenliğini hem de mukavemetini artırdığını belirterek sözlerine şöyle devam ediyor; “Bu sonuçlar, üst apron ile alt elyaf kontrol elemanı arasındaki yapışma-kayma etkisinin azalmasından kaynaklanıyor. Ayrıca, alt apronun ortadan kaldırılması enerji gereksinimlerini azaltıyor. Sabit elyaf kontrol elemanının bir diğer avantajı da daha az bakım gerektiriyor ve aşınmayı azaltıyor.” Halaç, hava yollu iplik eğirme makinesindeki çift apronlu çekim sisteminin teknolojik ve üretimle ilgili dezavantajlarının, çift apronlu çekim sisteminin tek apronlu çekim sistemine dönüştürülmesiyle telafi edilebileceğini de sözlerine ekliyor.